Modern yaşamın hızına yetişmeye çalışırken uykudan çalmanın normalleştiği bir dönemdeyiz. Uzun çalışma saatleri, bitmeyen ekran maratonu, artan kafein tüketimi ve sürekli tetikte kalma hali, toplumun büyük bir kısmını “uykusuz ama ayakta kalmaya çalışan” bir ruh hâline sürüklüyor. Oysa bilim, bedenin en büyük tamir operasyonunun uykuda gerçekleştiğini ve zihin sağlığından bağışıklık sistemine kadar neredeyse tüm süreçlerin kaliteli uykuya bağlı olduğunu söylüyor. Acıbadem Life Doktoru Aslı Azakoğlu Karaca da bu gerçeği şöyle özetliyor: “Uyku, düşündüğümüzden çok daha fazla sistemi etkileyen vücudumuzun gizli ajanıdır.” Dr. Karaca, modern dünyanın yükselen trendi olan sleepmaxxing yaklaşımıyla sağlıklı uykunun 6 adımını paylaşıyor.
Bebekler Uyuyarak Büyüyor. Peki Ya Yetişkinler?
Bebekler için “Uyusun da büyüsün” deriz, ancak uykunun yetişkinler için de en az çocuklar kadar kritik olduğu artık bilimsel bir gerçek. Uykunun; bedenin kendini tamir ettiği, beynin bilgiyi işleyip düzenlediği, hormonların dengelendiği çok yönlü bir iyileşme süreci olduğunu ifade eden Dr. Aslı Azakoğlu Karaca, uykunun beyin sağlığından bağışıklığa, kalp ve metabolizma sağlığından ruh haline ve stres yönetimine varana kadar sağlığı çok yönlü olarak etkileyebildiğine dikkat çekiyor.
Gençleşmek için tek ihtiyacınız olan uyku!
- Beyin sağlığı: Uyku sırasında beynin gün içinde öğrenilen bilgileri kalıcı hafızaya taşıdığını anlatan Dr. Aslı Azakoğlu Karaca, özellikle REM uykusunun yaratıcılığı, problem çözme yeteneğini ve bilişsel performansı artırdığını, uykusuzluğun ise dikkat dağınıklığı, unutkanlık ve karar vermede zorlanma gibi sorunlara yol açtığını söylüyor.
- Bağışıklık ve onarım: Derin (non-REM) uyku evresi, vücudun kendini en yoğun şekilde yenilediği dönemdir. Kas dokuları onarılır, hücre yenilenmesi hızlanır ve bağışıklık sistemi güçlenir. Uyku eksikliği, enfeksiyonlara karşı direnci belirgin biçimde azaltır.
- Kalp ve metabolizma sağlığı: Sağlıklı uykunun gece boyunca kan basıncının düşmesini sağlayarak kalbi dinlendirdiğini belirten Dr. Aslı Azakoğlu Karaca, “Yetersiz uyku; yüksek tansiyon, obezite, diyabet ve kalp hastalıkları riskini artırır. Aynı zamanda insülin direncini yükselterek kan şekeri kontrolünü bozar” diyor.
- Ruh hali ve stres yönetimi: Uyku, serotonin ve dopamin gibi ruh halini düzenleyen nörotransmitterlerin dengede kalmasına yardımcı olur. Uykusuzluk anksiyete, depresyon ve öfke kontrolü problemlerini tetikleyebilir.
- Hormon dengesi ve performans: Uykunun büyüme hormonu (GH) ve testosteron gibi performans ve yenilenme açısından kritik hormonların salgılanmasında belirleyici olduğunu belirten Dr. Karaca, “Uyku eksikliği refleksleri yavaşlatır, odaklanmayı bozar ve karar verme hızını düşürür” ifadesini kullanıyor.
Nedir bu “Sleepmaxxing”?
Son yıllarda tüm dünyada yükselen sleepmaxxing akımının, uykuyu pasif bir dinlenmeden çıkartıp bilinçli bir sağlık rutinine dönüştürdüğünü belirten Acıbadem Life Doktoru Aslı Azakoğlu Karaca, “Modern yaşamın stresi, artan ekran süresi, yoğun iş temposu ve yüksek kafein tüketimi uyku düzenini bozunca toplum, uykuyu yeniden öğrenme ihtiyacı hissetmeye başladı” dedi. Sleepmaxxing yaklaşımı; düzenli uyku saatleri belirlemekten, ekran detoksu yapmaya, uyku ortamını karanlık ve serin tutmaktan kafein tüketimini sınırlamaya kadar temel uyku hijyeni prensiplerini sistemli bir alışkanlığa dönüştürüyor. Uykunun zihinsel sağlık, bağışıklık sistemi, metabolizma ve hormon dengesi üzerindeki bilimsel etkilerinin geniş kitleler tarafından anlaşılmasıyla birlikte sleepmaxxing, sağlıklı ve uzun bir yaşam için yeni bir “iyi olma stratejisi” olarak benimsenmeye başlandı” diyor.
6 Adımda Uyku Hijyeni
- Düzenli uyku saati oluşturun: Her gün aynı saatte yatıp kalkmak, biyolojik saatinizi dengeler ve uyku kalitesini artırır.
- Ekran detoksu yapın: Yatmadan 1–2 saat önce ekranlardan gelen mavi ışıktan uzak durun. Gerekirse telefon ve bilgisayarda “night shift / mavi ışık filtresi” kullanın.
- Uyku ortamını optimize edin: Karanlık, sessiz ve serin bir oda derin uykuyu destekler. Işık kirliliğini azaltmak ve ortam sıcaklığını düşürmek uykunun kalitesini artırır.
- Beslenme ve kafeini yönetin: Akşam saatlerinde ağır yemeklerden kaçının. Kafein tüketimini özellikle 14.00’ten sonra sınırlayın; çünkü kafein vücutta 6–8 saat etkisini sürdürür.
- Stresi yatıştırın, gevşeme rutini oluşturun: Meditasyon, nefes egzersizi, hafif yoga veya esneme hareketleri uykuya geçişi kolaylaştırır. Ancak bu aktiviteleri yatmadan en az 2 saat önce tamamlamaya özen gösterin.
- Uykuyu öncelik haline getirin: “Az uyuyup çok çalışmak” yerine “iyi uyuyup verimli çalışmak” yaklaşımını benimseyin. Dinlendirici bir uyku, zihinsel performansı ve günlük enerjiyi doğrudan etkiler.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
