Çalışma hayatı ve ekonomik şartlar içinde yaşama biçimi hızla ilerlerken; iletişimde olduğumuz kişiler, sorumluluklarımız ve zorunluluklarımızla birlikte kendi düşüncelerimizle de yoğun bir tempo içindeyiz. Bu düşünce yoğunluğunu yönetmek ve en yüksekmotivasyonda tutmak zihin sağlığımızı korumakla başlıyor. Çünkü zihin sağlığı mutluluğu, mutluluk da hayatla ilgili güzellikleri bize sunuyor.
Zihinsel sağlık, fiziksel sağlık kadar önemli ama çoğu zaman göz ardı edilen bir konu. Mental Sağlık Haftası kapsamında, Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Oya Bozkurt ile zihinsel sağlık üzerine konuştuk. Hocamızın önerileri mental sağlık ve mutluluk konusunda bize değerli bilgiler kattı.
Zihinsel sağlık nedir ve neden önemlidir?
Zihinsel sağlık, kişinin düşünme, hissetme ve davranış biçimlerini etkileyen, yaşam kalitesini belirleyen iyi olma halidir. Ruh sağlığı iyi olan bireyler, stresle daha iyi başa çıkabilir, üretken olabilir ve toplumda daha sağlıklı ilişkiler kurabilir. Bu da onların yaşam biçimlerini, kendilerine ve çevrelerine katkılarını destekler. Dolayısıyla hem iş hem de ilişkiler anlamında daha başarılı ve özgüvenli olurlar.
Mental sağlığımızı en çok neler bozuyor?
Aşırı stres, uykusuzluk, sosyal izolasyon, dijital bağımlılık ve yoğun kaygı düzeyleri en yaygın etkenler olarak biliniyor. Günlük rutin oluşturmak, yeterli uyumak ve sosyal ilişkileri canlı tutmak çok önemli. Kısacası kendinden ve çevresinden sorumlu olduğu bilincinde olmak devamlılığı zihinsel ve duygusal enerjimizi aktif tutacaktır. Bananecilik, umursamazlık, kararsızlık, erteleme öteleme içgüdüleri ve her konuda olumsuz mazeret üreten düşünce biçimleri mental sağlığımızı bozar.
Bahar aylarında neden kendimizi yorgun ve isteksiz hissediyoruz mental olarak neler yapmalıyız ?
Mevsim geçişleri hormonal dengeleri etkiler. Melatonin ve serotonin seviyelerindeki değişim, ruh halimizi doğrudan etkileyebilir. Kişinin kendi ilgi alanlarına göre kendini motive edeceği, mutlu olacağı şeyleri tespit ederek yapma gayretinde olması etkili olacaktır. Doğa yürüyüşleri, hobilere zaman ayırma, dostlarla buluşma, aile veya sosyal etkinliklere katılım vb. aktiviteler ideal örnekler olabilir.
Gençlerde anksiyete ve depresyon artıyor. Aileler ne yapmalı?
Özellikle ergenlik dönemi bireylerinde sosyal baskı, sınav kaygısı ve kimlik arayışı nedeniyle ruhsal sorunlarda artış var. Ailelerin empati kurması, açık iletişim sağlaması ve destekleyici bir ortam oluşturması önemlidir. Dinlemek, yargılamadan destek olmak ve davranış değişikliklerini dikkatle izlemek gerekir. Gençler, baskı değil anlayış ister. Her dönemin yaş kriteri içinde bulunduğu toplumsal düzen ve denge değişkendir. Bunu bilmek, anlamak ve ona göre davranış içinde tutarlı olmak önemli. ‘Ben senin yaşındayken..’ diye başlayan cümleler ‘Bence..diye devam eden öneriler gençlerde daha fazla strese ve aksini yapmaya yönlendirici olabiliyor. Bu sebeple ailelerin hem kabul etmesi hem de kendilerini geliştirerek destek ve yol alması daha iyi olacaktır.
Sosyal medya zihinsel sağlığı nasıl etkiliyor?
Sanal ortamdaki bilgi kirliliği kaygı ve korku getiriyor özellikle sağlıkla ilgili olan paylaşımlar insanları ürkütebiliyor. Bunun dışında sosyal hayatların paylaşımı, kişilerin kendilerini karşılaştırma ve ‘Neden ben öyle değilim, ben de öyle olursam saygı ve sevgi görürüm’ gibi düşüncelerle onay arayışını arttırarak duygusal dayanıklılığı zayıflatıyor. Dijital detoks diye bahsedilen ve sanal ortamlardan dönemsel olarak uzaklaşılan gerçek iletişimler daima faydalıdır.
Profesyonel yardım alma zamanı nasıl anlaşılır?
Günlük işlevsellikte ciddi bozulma, uyku bozuklukları, umutsuzluk hissi gibi belirtiler varsa yardım almak gerekir. Bu yardımların profesyonel uzman kişilerden olması son derece önemlidir. Sağlanan katkı kişinin bugününü ve gelecek hedeflerini pozitif yönde önemli şekilde etkileyecektir.
Pandemi sonrası toplumda mental problemler oldu mu?
Kaygı bozukluklarında ciddi artış oldu diyebiliriz. Özellikle yalnızlık, sözel ve görsel iletişim yerine sanal iletişim bu süreçte çok etkili oldu. İnsanlar daha yalnız, güvensiz ve duygusal olarak yoruldu. Ancak bunu kabul edip teslim olmak yanlış, değiştirip dönüştürmek için mutlaka destek alınması gerekir. Hayat devam ediyor ve güzelleştirip keyif almak bizim elimizde.
Toplumsal destek ve empati mental sağlığı destekler mi?
İyileşme bireysel olduğu kadar toplumsal bir süreçtir. Anlayışlı bir çevre, iyileşmeyi hızlandırır. Her birimiz toplumun bir parçası olduğumuza göre, beklentilerimizi beklenenler üzerinden düşünerek kurgulayarak davranmaya özen göstermeliyiz. ‘Ben olsaydım bu bana iyi gelirdi, ben de böyle yapmalıyım’ cümlesi düşünce biçimimize uygularken yapıcı yön verebilir.
Stresle başa çıkmanın sağlıklı yolları neler olabilir?
Nefes egzersizleri, yürüyüş, sanatsal uğraşlar, günlük tutmak, zaman yönetimi teknikleri ve gerektiğinde psikolojik destek almak. En önemlisi ise duyguları bastırmak yerine, onları tanımak ve ifade ederek ‘Ne yapabilirim, ne yaparsam daha iyi olur?’ sorularına cevaplar bulmak olacaktır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
